Ампер кануны

Ампер кануны (tat.lat. Amper qanunıКалып:Deadlink) — электр агымнарының тәэсир итешүе канун.

1820 елда француз галиме Андре Мари Ампер тарафыннан ачылган.

Ампер кануны буенча бер үк юнәлешле электр агымлы параллель үткәргечләр үзара этешәләр, ә ике төрле юнәлешле электр агымлы параллель үткәргечләр берсенә-берсе тартылалар.

Ампер кануны буенча электроннар нурының dl элементына перпендикуляр магнит кыры тәэсир итүче көче түбәндәгечә табыла (СИ):

$d\overrightarrow{F}=Id\overrightarrow{l}\times \overrightarrow{B}.$

биредә: F - көч, I - агым, B - магнит кыры индукциясе

Гомуми очракта:

$d\overrightarrow{F}=\overrightarrow{j}\times \overrightarrow{B}dV$.

биредә: j -агымның тыгызлыгы, V -күләм

Ампер көче модуле түбәндәгечә табыла:

$dF=IBdl\sin \alpha .$

биредә $\alpha$ — агым һәм магнит индукциясе векторлары арасында почмак

Шулай итеп: әгәр электр агымы магнит кырына карата перепендикуляр булса $dF$ көче иң зур була

($\alpha =90^{\circ },\sin \alpha =1$):

$d{F}_{max}=IBdl.$

Ике параллель үткәргеч

Ике чиксез параллель үткәргеч вакуумда

Био — Савар — Лаплас кануны буенча чиксез үткәргеч $I_1$-агымы белән $r$-аралыгында магнит кырын булдыра:

$B_1(r)=\frac{{\mu }_0}{4\pi }\frac{2I_1}{r},$

биредә ${\mu }_0$ — магнит даимие.

Ампер кануны буенча табабыз:

$d{\overrightarrow{F}}_{1-2}=I_{2}d\overrightarrow{l}\times {\overrightarrow{B}}_1(r).$

$d{\overrightarrow{F}}_{1-2}$ , $d{\overrightarrow{F}}_{2-1}$ үзара этешәләр

Көч модуле:

$d{F}_{1-2}=\frac{{\mu }_0}{4\pi }\frac{2I_1{I}_2}{r}dl.$

$F_{1-2}=\frac{{\mu }_0}{4\pi }\frac{2I_1{I}_2}{r}.$

Бу формуладан магнит даимие табыла:

${\mu }_0$ = $4\pi \times 10^{-7}$ Н/А² яки $4\pi \times 10^{-7}$ Гн/м

Моны да карагыз

• Био — Савар — Лаплас кануны
• Лоренц көче
• Электр агымы
• Электр йөртү көче
• Ом кануны
• Фарадей кануны
• Үтә үткәрүчәнлек
• Электр көчәнеше
• Электр кыры көчәнешлелеге
• Электр каршылыгы
• Чагыштырма электр каршылыгы

Әдәбият

• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 4-е, стереотипное. — М.: Физматлит; Изд-во МФТИ, 2004. — Т. III. Электричество. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3; ISBN 5-89155-086-5.
• Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Теория поля. — Издание 7-е, исправленное. — М.: Наука, 1988. — 512 с. — («Теоретическая физика», том II). — ISBN 5-02-014420-7