Электр көчәнеше

Электр көчәнеше (tat.lat. Elektr köçäneşeКалып:Deadlink) - физик скаляр зурлык, электр кыры сынау коргысы А ноктасыннан В ноктасына күчерү эше әлеге коргыга чагыштырмасы.

$U_{AB}=\frac{A_{q:A->B}^{field}}{q}.$

биредә $U_{AB}$ - А һәм В нокталары арасында көчәнеше, А - эш, q - сынау коргысы

Потенциаль электр кырында бу эше коргының юлыннан бәйле булмый. Шуңа күрә электр көчәнеше $U_{AB}$ потенциал аермасына тигез.

яки:

$U_{AB}=\underset{A}{\overset{B}{\int }}(\overrightarrow{E},d\overrightarrow{l})$

биредә Е - Электр кыры көчәнешлелеге

U - электр көчәнеше

СИ үлчәү системасында электр көчәнеше потенциаллар аермасы кебек Вольт (В) белән үлчәнә.

Электр кырының ике ноктасы арасында микъдары 1 кулон булган электр коргысын күчергәндә 1 джоуль эш башкарылса, бу ике нокта арасында потенциаллар аермасы яки көчәнеш 1 вольтка тигез дип исәпләнә.

Урта көчәнеш зурлыгы

Урта көчәнеш зурлыгы:

$U_m=\frac{1}{T}\underset{0}{\overset{T}{\int }}u(t)dt$

Чистә синусоида өчен урта көчәнеш зурлыгы нульгә тигез

Уртаквадрат көчәнеш зурлыгы

Уртаквадрат көчәнеш зурлыгы (яки көчәнешнең тәэсир итү кыйммәте) тәҗрибә исәпләве өчен кулланыла:

$U_q=\sqrt{\frac{1}{T}\underset{0}{\overset{T}{\int }}{u}^2(t)dt}$

Синуслы көчәнеш өчен:

$U_q=\frac{1}{\sqrt{2}}{U}_M\approx 0,707U_M;U_M=\sqrt{2}{U}_q\approx 1,414U_q$

Техникада һәм көнкүрештә ягъни шушы көчәнеш зурлыгы үлчәнә.

Урта турайтылган көчәнеш

Күбесе исәпләү әсбаплары, җайланмалары Урта турайтылган көчәнешне үлчиләр:

$U_m=\frac{1}{T}\underset{0}{\overset{T}{\int }}|u(t)|dt.$

Синуслы көчәнеш өчен:

$U_m=\frac{2}{\pi }{U}_M(\approx 0,637U_M)=\frac{2\sqrt{2}}{\pi }{U}_q(\approx 0,9U_q).$

Күбесе вольтметрлар, исәпләү әсбаплары ягъни Урта турайтылган көчәнешне үлчәп күрсәтәләр.

Әдәбият

• Орир, Джей — Популярная физика: [пер. с англ.].: Мир, 1966. — 446 с.
• Учебник «Элементарный учебник физики» под ред. Ландсберга Г. С., Часть 2 (Электричество и магнетизм.)
• Трофимова Т. И. Курс физики: Учеб. пособие для вузов.—2-е изд., перераб. и доп.— М.: Высш. шк., 1990.—478 с.: ил. ISBN 5-06-001540-8