Ярымтаркалу периоды

Таркалыш экспоненциаль кануны: таркалмаган атомнар саны вакытка бәйлелек

Радиоактив таркалышны күрсәтү, өстәге саннар - ярымтаркалу периодлары саны

Ярымтаркалу периоды T_½ — квант механикасы системасының (кисәкчекләр, төшләр, атомнар яки энергетик баскычларның һ.б.) ярты өлешенең таркалу вакыты. Бәйсез кисәкчекләрнең системасында ярымтаркалу периодында таркалмаган кисәкчекләрнең саны 2 тапкырга кими. Бу төшенчә тик экпоненциаль рәвештә таркала торган системалар өчен кулланыла.

Ике ярымтаркалу периодыннан 2T_½ соң, башлангыч санының чиреге калачак, 3T_½ периодыннан соң — сигездән бер өлеш һ.б.

Таркалмаган кисәкчекләрнең саны ихтималлыгы p:

$\frac{N(t)}{N_0}\approx p(t)=2^{-t/T_{1/2}},$

биредә $t$ - вакыт.

Ярымтаркалу периоды, уртача яшәеш вакыты һәм таркалу даимие түбәндәгечә нисбәт белән тасвирланалар:

$T_{1/2}=\tau \ln 2=\frac{\ln 2}{\lambda },$

$\ln 2=0,693\dots$ булганга күрә ярымтаркалу периоды уртача яшәеш вакытыннан 30,7 % та кыскарак була.

Тәҗрибәләрдә ярымтаркалу периоды тикшерелә торган үрнәкнең радиоактивлыгын билгеләнгән вакытлардан үлчәү ярдәмендә исәпләнә: үрнәкнең активлыгы таркалучы матдәнең атомнар санына пропорциональ була, шуңа күрә радиоактив таркалыш канунын кулланып, ярымтаркалу периодын исәпләп була.

Җәдвәлләр

Радиоактивлыкның җәдвәле

Калып:Legend Калып:Legend Калып:Legend Калып:Legend Калып:Legend Калып:Legend

Ярымтаркалу периоды һәм чагыштырмача радиоактивлык бәйләнеше

Изотоп	Ярымтаркалу периоды	Чагыштырмача радиоактивлык
131I	8 көн	4.600.000.000.000 Бк/мг
137Cs	30 ел	3.300.000.000 Бк/мг
239Pu	24.110 ел	2.307.900 Бк/мг
235U	703.800.000 ел	80 Бк/мг
238U	4.468.000.000 ел	12 Бк/мг
232Th	14.050.000.000 ел	4 Бк/мг

Әдәбият

• Яворский Б. М., Детлаф А. А., Лебедев А. К. Справочник по физике. — М.: «ОНИКС», «Мир и Образование», 2006. — 1056 с. — 7 000 экз. — ISBN 5-488-00330-4.
• Соловьёв В. Г. Теория атомного ядра: Квазичастицы и фононы. — Энергоатомиздат, 1989. — С. 103, 111, 112, 123, 138, 147, 208, 274, 288. — 304 с. — ISBN 5-283-03914-5.
• Манолов К., Тютюнник В. Биография атома. — М.: Мир, 1984. — 246 с. — 50 000 экз.
• Griffiths, David J. (1987) Introduction to Elementary Particles, Wiley, John & Sons, Inc. ISBN 0-471-60386-4
• Lesov A. The Weak Force: From Fermi to Feynman. — Thesis, University of South Carolina, 2009.
• Bromley D. A. (2000). Gauge Theory of Weak Interactions. Springer. ISBN 3-540-67672-4.
• Coughlan G. D., Dodd J. E., Gripaios B. M. (2006). The Ideas of Particle Physics: An Introduction for Scientists (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-67775-2.
• Cottingham W. N., Greenwood D. A. (1986, 2001). An introduction to nuclear physics (2 ed.). Cambridge University Press. p. 30. ISBN 978-0-521-65733-4.