Дубний

Калып:Химик элемент Дубний (Калып:Lang-lat, Db) — Менделеевның периодик таблицасының 7 период, 5 төркем элементы. Тәртип номеры - 105.

СССР-да һәм Рәсәйдә 1997 елга кадәр — Менделеевның элементлар таблицасында 105-енче элемент нильсборий(Ns) исеме белән билгеле булган.

Символы

Дубний элементының символы - Db (Дубний дип укыла).

Тарихы

105-енче элемент беренче тапкыр Дубна каласында 1970 елда Г.Н.Флёров төркеме тарафыннан ²⁴³</nowiki>Am төшләрен ²²</nowiki>Ne ионнары белән бомбага тоту юлы белән алынган.

Берклида (Америка Кушма Штатлары) ²⁴⁹</nowiki>Cf+¹⁵Н→²⁶⁰Db+4n реакцияләре шулай ук мөстәкыйль үткәрелеп, ачыш ясалган булган. ИЮПАК-ның эшче төркеме 1993 елда, 105 -енче элементны ачу хөрмәте Дубна белән Беркли төркемнәре арасында бүленергә тиеш дигән нәтиҗәгә килгән.

Исеменең килеп чыгышы

Совет тикшеренүчеләре яңа элементны Нильс Бор хөрмәтенә нильсборий (Ns) дип атарга тәкъдим иткән , американнар — уранның үзе бүленүен (Калып:Lang-ru) ачкан авторларның берсе Отто Һан хөрмәтенә һаний (Ha)., ИЮПАК комиссиясе 1994 елда Жолио-Кюри хөрмәтенә жолиотий (Jl) дигән исем тәкъдим иткән булган ; моңа кадәр элемент рәсми рәвештә грекча саннар исеме белән — уннилпентиум (Unp) дип аталган, ягъни гади 105 саны. Төрле елларда бастырып чыгарылган таблицаларда элементның Ns, На, Jl символларын күрергә була. ИЮПАК-ның 1997 елдагы йомгаклаучы карарына ярашлы, Дубна каласындагы Рәсәй буенча Берләштерелгән атом-төш тикшеренүләре институты хөрмәтенә бу элемент дубний исемен алган.

Билгеле изотоплары

Изотоп	Масса	Ярым таркалу чоры	Таркалу тибы
255Db	255	$1,6{}_{-0,4}^{+0,6}$ с	251Lr (80 %)-га α-таркалу; үзлегенән бүленү
256Db	256	$1,6{}_{-0,3}^{+0,5}$ с	252Lr (64 %)-га α-таркалу; 256Rf (36 %)-га β-таркалу; үзлегеннән бүленү (0,02 %)
257Db	257	$1,50{}_{-0,15}^{+0,19}$ с	253Lr-га α-таркалу
258Db	258	4,0 ± 1,0 с	254Lr (67 %)-га α-таркалу; 258Rf-га β-таркалу
259Db	259	0,51 ± 0,16 с	255Lr-га α-таркалу
260Db	260	1,52 ± 0,13 с	256Lr-га α-таркалу
261Db	261	1,8 ± 0,4 с	257Lr - га α-таркалу
262Db	262	35 ± 5 с	258Lr (67 %)-га α-таркалу; үзе бүленү
263Db	263	$27{}_{-07}^{+10}$ с	үзе бүленү (55 %); 259Lr (41 %) - га α-таркалу ; 263Rf (3 %)-га β-таркалу
267Db	267	$73{}_{-033}^{+350}$ мин.	үзе бүленү
268Db	268	$32{}_{-07}^{+11}$ ч.	үзе бүленү

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.Калып:Ref-en
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised Калып:Webarchive (2005).Калып:Ref-en