Arka

Arka tözeleşe: 1. Bikläweç taşı 2. Klin taşı 3. Tışqı öslege 4. İmpost 5. Eçke gömbäz 6. Ür uğı 7. Ara (Torıq) 8. Teräk diwarı

Arka - käkre sızıqlı, ğädättä duga räweşendä yasalğan diwarda, täräzälärdä, qapqalarda, işeklärdä yäki ike teräklär arasında uyım yä miğmariät qorılması.

Härber gömbäz törendäge qorılma yan basu köçen (raspor) buldıra.

Ğädättä arkalar vertikal' küçärgä qarata simmetrik eşlänä. Küp oçraqta arka diwardağı täräzä, işek uyımnarı öçen yasala. Bu arkalarnıñ maqsatı - diwarnıñ nıqlığın arttıru, asta yatqan qatlamğa awırlıq äzräk töşsen öçen eşlänä.

Tarix

Arkalar BEQ II meñyıllığında Borınğı Könçığış miğmariätendä, misal öçen Borınğı Mesopotamiädä barlıqqa kilgän. Biredä kirpeçtän yasalğan binalar yuğarı däräcägä citkän.

Şulay uq arkalar Borınğı Rim miğmariätendä kiñ qullanılğan.

Taswir

Arka - töp obrisnıñ käkre sızıq törendäge borıs, tözü töp konstrutsiäse. Örlektän ayırmalı bularaq arka orınma mexanik yökläneşne kiçerä.

İsäpläw

Orınma mexanik köçäneş (yökläneş) Jukovskiy tigezlämäsendä birelä:

$\tau =\frac{QS(z)}{J_{x}b}$,

biredä:

• $Q=Q(y)$ — örlekkä tä'sir itüçe arqılı köç
• $S(z)$ — kisemneñ mäydanı statik momentı, z - neytral' küçärgä aralıq
• $J_x$ — Üzäk küçärgä qarata inertlıq momentı
• $b$ — kisemneñ kiñlege, z - neyral' küçärgä yıraqlıq

Nıqlıq şartı:

${\tau }_{max}=\frac{Q_{max}{S}_{max}}{Jb}\le |\tau |$.

Käkre kendektä köçäneş:

$\sigma =\frac{N}{F}$,

biredä:

• $N$ — elementqa tä'sir itüçe normal' köç
• $F$ — elementnıñ kiseme mäydanı

Arkalar törläre

• 
  Öçpoçmaq töre
• 
  Tügäräk
• 
  Segment töre
• 
  Awış Arka
• 
  Uqsıman
• 
  Yassı qısılğan arka
• 
  Öç lopast sıman
• 
  Dağa sıman
• 
  Öç üzäk
• 
  Elliptik
• 
  Batınqı
• 
  Kil sıman
• 
  Awdarılğan Kil sıman
• 
  Dürt üzäk - "Tüdor"
• 
  Parabolik

Misallar

• 
  Yarımtügäräk Arka: Rim küpere, İspaniä, Alkantara
• 
  Cäyä arka: Nürnberg, Oberbürg kirmäne
• 
  Uqsıman arka: Parij Ğaysa Mäsix Anası Çirkäwe

Sıltamalar

• Эпюры M, Q, N в арке. Пример решения задачи на YouTube
• АРКА — Термины на А, 6 часть — Арн — Арx — Здания ру — дом и всё о нём — терминология и типы арок.
• Арка